Μοναδικά μνημεία της φύσης στο νομό Δράμας

Στην ύπαιθρο μπορούμε να κάνουμε αγροτουρισμό γνωρίζοντας καλύτερα τις συνθήκες ζωής και τους φιλόξενους κατοίκους της περιοχής, παρακολουθώντας γεωργικές δραστηριότητες κάθε λογής. Και αν θέλουμε να ικανοποιήσουμε τα οικολογικά μας ενδιαφέροντα, έχουμε τη δυνατότητα να θαυμάσουμε από κοντά σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας που βρίσκουν καταφύγιο στα πλούσια δασικά και υδάτινα οικοσυστήματά του.

Φυσιογνωμία της περιοχής είναι το φυσικό περιβάλλον με τους μοναδικούς βιότοπους και τα εντυπωσιακά δασικά τοπία, τα οποία και αποτελούν σημεία αναφοράς για κάθε δραστηριότητα σε αυτόν. Διασχίζεται και διαχωρίζεται από τον ποταμό Νέστο και τις λίμνες του σε δυο τμήματα. Το βόρειο τμήμα αποτελείται από την οροσειρά της Κεντρικής Ροδόπης με ψηλότερη κορυφή αυτήν του Παρθένου Δάσους με 1.953 μ. (η ψηλότερη της Ροδόπης είναι η Μουσάλα με υψόμετρο 2.925 μ. σε βουλγαρικό έδαφος). Στο νότιο τμήμα και στο κέντρο του νομού βρίσκεται το όρος Φαλακρό με ψηλότερη κορυφή τον "Προφήτη Ηλία", σε υψόμετρο 2.232 μ., και άλλες ψηλές κορυφές τη "Βάρδενα" σε υψόμετρο 2.194 μ. και τη "Χιονότρυπα" σε υψόμετρο 2.111 μ. Νότια και δυτικά βρίσκονται τα όρη Μενοίκιο και Όρβηλος, των οποίων οι υδροκρίτες αποτελούν τα ανατολικά σύνορα του νομού.

Μουσεία

Αρχαιολογικό Μουσείο: Στην ίδια αίθουσα συνεχίζεται το ταξίδι στο χρόνο στην εποχή του Σιδήρου και στους μετέπειτα χρόνους, όπου είναι κυρίαρχη η λατρεία του θεού Διόνυσου μέσα στην πόλη της Δράμας, στην Καλή Βρύση και σε άλλες περιοχές του νομού. Λυχνάρι με μορφή αιχμάλωτου δούλου από το Κεφαλάρι.
Στη δεύτερη αίθουσα αρχιτεκτονικά γλυπτά, κεραμική και νομίσματα βεβαιώνουν τη συνέχεια της ζωής στη Δράμα και σ? ολόκληρο το νομό κατά τους παλαιοχριστιανικούς, βυζαντινούς και μεταβυζαντινούς χρόνους. Ο επισκέπτης ταξιδεύει στα νεότερα χρόνια με φωτογραφική έκθεση που αναφέρεται στην πόλη της Δράμας, στα εκτός Δράμας αστικά κέντρα και στους ορεινούς οικισμούς, από την αρχή της τουρκοκρατίας μέχρι τα μέσα του 19ου αι. Στην τρίτη αίθουσα του εκθεσιακού χώρου, που είναι στεγασμένο αίθριο, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει γλυπτά οργανωμένα σε τρεις ενότητες. Η πρώτη περιλαμβάνει αρχιτεκτονικά γλυπτά από τους αρχαίους χρόνους μέχρι την τουρκοκρατία. Η δεύτερη περιέχει αναθηματικά μνημεία που συνδέονται με τη λατρεία διαφόρων θεών του ελληνορωμαϊκού πάνθεου και των τοπικών θεοτήτων, με ιδιαίτερη αναφορά στο Διόνυσο. Στην τρίτη ενότητα ανήκουν επιτύμβια μνημεία ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων.

Εκκλησιαστικό Μουσείο: Το μουσείο της Ιεράς Μητρόπολης Δράμας, το οποίο ιδρύθηκε κατά τη διακονία του σεβασμιότατου Μητροπολίτη Διονυσίου Α΄, στεγάζεται σε πρόσφατα ανακαινισμένη πενταώροφη πτέρυγα του Επισκοπικού Μεγάρου Δράμας στην οδό Βενιζέλου. Στις ευρύχωρες και εξαιρετικά φροντισμένες αίθουσες εκτίθενται εκκλησιαστικοί θησαυροί ανεκτίμητης πνευματικής και καλλιτεχνικής αξίας. Οι εικόνες της Θεοτόκου Οδηγήτριας και του Κυρίου Ευλογούντος του 13ου αι., εικόνες του 17ου και ιδιαίτερα του 19ου αι. κοσμούν και καθαγιάζουν το χώρο. Ακόμη, αρχιερατικά άμφια, ιερά σκεύη και καλύμματά τους, πολλά του 19ου αι., ενθύμιο του Χρυσοστόμου Δράμας και Σμύρνης αποτελούν τα σημαντικά εκθέματα του μουσείου. Πολλά από τα εκθέματα είναι κειμήλια που μετέφεραν πρόσφυγες της Μικράς Ασίας και του Πόντου, το 1922, από τις εκκλησίες των πανάρχαιων εστιών στη νέα πατρίδα, σαν το πιο πολύτιμο φορτίο τον καιρό του ξεριζωμού. Για τους οργανωμένους προσκυνητές και τους επισκέπτες της πόλης προτείνεται να επικοινωνούν με το γραφείο της Μητρόπολης Δράμας πριν από την επίσκεψή τους στο μουσείο.

Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Παρανεστίου: Είτε με εξοπλισμό πεζοπορίας ή ποδηλασίας είτε με μοτοσικλέτα ή αυτοκίνητο, τα μονοπάτια και οι δρόμοι της Ροδόπης μας προ[σ]καλούν. Αλλά οι ευκαιρίες μας για περιπέτεια και ανακάλυψη δεν περιορίζονται μόνο σε κλασικές διαδρομές. Εδώ έχει κανείς τη δυνατότητα να δοκιμάσει τις φυσικές του αντοχές κάνοντας ράφτινγκ ή καγιάκ στις υδάτινες δίνες του Νέστου ή δίνοντας... τη μάχη του με τις επιβλητικές μερίδες που σερβίρονται στις πολυσύχναστες ταβέρνες του Παρανεστίου! Τα πρώτα ίχνη ανθρώπινης παρουσίας από την περιοχή του Παρανεστίου προέρχονται από το Αρκουδόρεμα και ανάγονται στην Παλαιολιθική Εποχή. Έκτοτε η κατοίκηση της περιοχής υπήρξε συνεχής. Η θρακική φάση της ιστορίας της τελειώνει με την έλευση των Ελλήνων και την ενσωμάτωση της στο Βασίλειο της Μακεδονίας. Τους Μακεδόνες διαδέχτηκαν οι Ρωμαίοι και αυτούς οι Βυζαντινοί. Από τα βυζαντινά, τουλάχιστον, χρόνια σώζονται τα ερείπια οχυρώσεων στις κορυφές υψωμάτων που διαφεντεύουν τα περάσματα του Νέστου. Μετά την οθωμανική κατάκτηση η περιοχή κατακλύστηκε από μουσουλμάνους εποίκους, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν και έζησαν σε ορεινές κοινότητες, όπου και άφησαν τα ίχνη τους, π.χ κοιμητήρια τους, στα οποία το πλήθος των μνημάτων μαρτυρεί κατοίκηση επί γενεές γενεών... Κύρια ασχολία των πληθυσμών αυτών ήταν η γεωργία και η κτηνοτροφία. Σ' αυτά τα ορεινά χωριά, μετά το 1922, τους μουσουλμάνους κατοίκους, που αναχώρησαν με την ανταλλαγή των πληθυσμών, τους αντικατέστησαν πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής. Αυτοί μαζί με τους Σαρακατσάνους νομάδες, που δημιούργησαν μόνιμες εγκαταστάσεις στην περιοχή, αποτέλεσαν σε δύσκολους καιρούς θεματοφύλακες και προμάχους του Ελληνισμού...

Οχυρό Λίσσε: Τα οχυρά Λίσσε βρίσκονται σε μικρή απόσταση από το χωριό Οχυρό και περίπου 2 χλμ. από τη πόλη του Νευροκοπίου. Στα οχυρά αυτά ο Ελληνικός Στρατός πολέμησε γενναία εναντίον των Γερμανικών και Βουλγαρικών μεραρχιών στις 6 και 7 Απριλίου του 1941. Παρά τις λυσσαλέες προσπάθειες και επιθέσεις των εισβολέων, τα οχυρά δεν καταλήθφηκαν και παραδόθηκαν μετά την συνθηκολόγηση της Ελλάδος. Οι Γερμανοί απέδωσαν τιμές στους ήρωες των οχυρών κατά την παράδοσή τους. Σε ανάμνηση αυτής της μάχης και για να τιμηθούν οι νεκροί έχει ανεγερθεί ένα μικρό Μουσείο. Το Μουσείο έχει ανακαινισθεί το 2002 και είναι ανοιχτό για το κοινό. Τα εκθέματα του Μουσείου περιλαμβάνουν οπλισμό, (πιστόλια, πολυβόλα, όλμους, χειροβομβίδες κλπ.) που ανήκουν στον Ελληνικό και Γερμανικό στρατό, στολές, μετάλλια και προσωπικά αντικείμενα στρατιωτών και αξιωματικών. Επίσης υπάρχει Στο προαύλιο υπάρχουν κανόνια του Ελληνικού στρατού τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για την υπεράσπιση των οχυρών.

Αξιοθέατα

Σπήλαιο πηγών Αγγίτη: Η λιθολογική σύσταση του Φαλακρού όρους (ασβεστόλιθοι) και η κλειστή λεκάνη του Κάτω Νευροκοπίου που βρίσκεται βορειότερα συντελούν στην απορρόφηση των υδάτων της βροχής και των χειμάρρων. Τα νερά αυτά στην διαδρομή τους δημιουργούν έναν επιμήκη αλλά όχι ευθύγραμμο καρστικό αγωγό που είναι το σπήλαιο. Η μορφολογική μελέτη του σπηλαίου έδειξε ότι κατά μήκος του κύριου άξονα ανάπτυξης του έχουν σχηματιστεί διευρύνσεις (αίθουσες) και στενώματα (σιφώνια), σταλακτικός διάκοσμος, ο οποίος μειώνεται από την είσοδο προς το εσωτερικό, και λίγοι λόγω της ροής των υδάτων σταλαγμίτες, οι οποίοι αναπτύσσονται συχνά πάνω σε πεσμένους βραχόλιθους. Ο πυθμένας του σπηλαίου καλύπτεται από αποθέσεις ιλύος, αργίλου και άμμου, των οποίων το πάχος είναι πάνω από 10 μέτρα. Ο σημερινός επισκέπτης μπορεί να περιηγηθεί στα 500 πρώτα μέτρα του μοναδικού αυτού φυσικού μνημείου. Η απώτερη προϊστορία στην περιοχή του σπηλαίου αγγίζει τα 30.000 χρόνια πριν από σήμερα, σύμφωνα με τις απόλυτες χρονολογήσεις που έδωσε το εργαστήριο Πυρηνικής Φυσικής "Δημόκριτος". Η χρονολόγηση αφορά στον ανώτερο ανασκαφικό ορίζοντα της τομής που έγινε στο πλάι της τεχνητής εισόδου. Η ανασκαφή που γίνεται εκεί, από την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας από το 1992, έφερε στο φως λίθινα εργαλεία και οστά ζώων (άλογα, ελάφια, δασύμαλλο ρινόκερο, μεγάκερο, μαμούθ).

Στην αίθουσα του τροχού στην αριστερή όχθη του ποταμού και σε ένα μικρό πλάτωμα (10x12 μ. περίπου) διαμορφωμένο σε δύο βαθμίδες, ανακαλύφθηκαν λείψανα εγκαταστάσεων του τέλους της Νεολιθικής περιόδου, δηλαδή του τέλους της 3ης χιλιετίας π.Χ. Δείγματα από τον εργαλειακό εξοπλισμό και τα οστά που προήλθαν από την ανασκαφική τομή εκτίθενται στο Μουσείο Δράμας.

Απέναντι από τη νεολιθική εγκατάσταση ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί ο σωζόμενος από τις αρχές του 20ου αιώνα υδροτροχός. Ο αρχικά ξύλινος και μετέπειτα σιδερένιος υδροτροχός (διάμετρος 8μ.) μαζί με ένα μικρότερο (διάμετρο 4μ.) και με ένα σύστημα κτιστών αγωγών κάλυψε τις ανάγκες υδρεύσεως της περιοχής στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Η δημιουργία ενός σύγχρονου δικτύου υδροδότησης από τα τέλη της δεκαετία του 1950 έθεσε τους τροχούς σε αχρηστία.

Στη δεξιά όχθη του Αγγίτη η εγκατάσταση αποίκων, που πρέπει να είχαν σχέση με τη Ρωμαϊκή πόλη των Φιλίππων, είχε αποτέλεσμα τη δημιουργία εκτεταμένου οικισμού και νεκροταφείων που δεν έχουν ανασκαφεί ακόμη. Γι αυτό ο χώρος που βρίσκεται δεξιά και αριστερά της τεχνητής εισόδου του σπηλαίου δεν είναι επισκέψιμος . Στην κορυφή του λόφου πάνω από τη φυσική είσοδο του σπηλαίου υπάρχει διπλός οχυρωματικός περίβολος. Η ασβεστόκτιστη αυτή οχύρωση, δέσποζε στο βορειοδυτικό τμήμα της πεδιάδας και έλεγχε περάσματα της περιοχής.

Μελλοντικές ανασκαφές θα δώσουν απάντηση σε πολλά ερωτήματα για την προέλευσή της. Η ανάδειξη και αξιοποίηση της οχύρωσης έχει ήδη δρομολογηθεί και στο άμεσο μέλλον οι επισκέπτες του σπηλαίου θα έχουν τη δυνατότητα να περιηγηθούν στον παραπάνω χώρο.

Μεγάλο επίσης ενδιαφέρον παρουσιάζει και η φυσική ομορφιά του περιβάλλοντος χώρου του σπηλαίου. Η πλούσια βλάστηση, στις όχθες του ποταμού, που αποτελείται από πλατάνια, ιτιές, λεύκες κ.ά., δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες να απολαύσουν μοναδικές στιγμές ηρεμίας και ξεκούρασης. Οι χώροι αναψυχής που δημιουργήθηκαν, με σεβασμό προς τη φύση, και τα καταστήματα που λειτουργούν παρέχουν τη δυνατότητα για ολοήμερη διαμονή στο χώρο. Στην ευρύτερη περιοχή της Δράμας η παράδοση θέλει την Πρωτομαγιά και τον Δεκαπενταύγουστο ο περιβάλλον χώρος του σπηλαίου να κατακλύζεται από χιλιάδες άτομα. Τις ημέρες αυτές πραγματοποιείται ένα «πανηγύρι» στο οποίο οι πλανόδιοι πωλητές δίνουν έναν ιδιαίτερο τόνο.

Φαράγγι Πετρούσας: Το Φαράγγι της Πετρούσας - Πύργων, ξεκινάει βόρεια από το χωριό των Πύργων και καταλήγει στην Πετρούσα. Με μήκος περισσότερο των 10 χιλιομέτρων αποτελεί πόλο έλξης για τους φυσιολάτρες - περιπατητές, οι οποίοι μπορούν να το διασχίσουν κάτω από κατακόρυφα βράχια, μέσα σ' ένα εκπληκτικής φυσικής ομορφιάς τοπίο. Στις πλαγιές του φαραγγιού φιλοξενούνται πολύχρωμα αγριολούλουδα, ανθεκτικά ξερόφυτα αλλά και ενδιαφέρουσα δενδρώδης βλάστηση. Επιπλέον το φαράγγι αποτελεί καταφύγιο για πλήθος ειδών της πανίδας.

Το καλοκαίρι του 1968 πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά οργανωμένη διάσχιση του Φαραγγιού από ομάδα Ιταλών με ντόπιο οδηγό. Από την εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, στα βόρεια του χωριού των Πύργων, αναζητούμε το καταφύγιο, στη θέση "Κάπι" για τους ντόπιους, προκειμένου να αρχίσουμε την εξερεύνησή μας μέσα στο "Φαράγγι". Η διαδρομή είναι σχεδόν επίπεδη, σε ορισμένα μόνο σημεία γίνεται ανηφορική. Το έδαφος είναι στρωμένο με πέτρες χειμάρρων και ελίσσεται ανάμεσα σε απότομες και πολύ δασωμένες ράχες. Σε πολλά σημεία γίνεται εξαιρετικά στενό με πλάτος που δεν ξεπερνά τα 3-5 μέτρα, όπου σχηματίζονται λεκάνες με νερό. Με δέος πλησιάζουμε την περιοχή με το στεφάνι των κορυφών. Μπροστά μας, το Φαράγγι χωρίζεται σε δύο παρακλάδια, που κατευθύνονται στις πλαϊνές ορθοπλαγιές, ενώ οι κεντρικές ορθοπλαγιές καταλήγουν σε άλλα δύο παρακλάδια...

Νοτιότερα και στο ύψος του Δημοτικού Διαμερίσματος Πετρούσας και εντός του Φαραγγιού, δημιουργήθηκε ένα πανέμορφο Πέτρινο Θέατρο που κάθε καλοκαίρι αποτελεί το επίκεντρο πολιτιστικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων για όλο τον Νομό Δράμας. Με πρωτεργάτες τους κατοίκους της Πετρούσας και με την βοήθεια του Δήμου Προσοτσάνης και της Νομαρχίας Δράμας έγιναν μια σειρά από έργα, όπως κατασκευή γεφυριών, μικρής εκκλησίας με καμπαναριό (είναι το ξωκλήσι της Αγίας Τριάδας μέσα σε φυσική σπηλιά, όπου πιστεύεται ότι αναβλύζει άγιασμα μέσα από τους βράχους), αμφιθεατρικού χώρου 4.500 θέσεων, κτίσματος-καταφυγίου, ξύλινης εξέδρας για παραστάσεις, δρόμων πρόσβασης

Το Ιερό του Διονύσου (Καλή Βρύση): Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η ύπαρξη στο Δημοτικό Διαμέρισμα Καλής Βρύσης ιερού Διονυσιακής λατρείας πρώιμων ελληνιστικών χρόνων, που σώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση. Η περιοχή πλούσια σε αρχαιότητες από τους προϊστορικούς μέχρι τους βυζαντινούς χρόνους, έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της πολιτιστικής και ιστορικής φυσιογνωμίας του τόπου αυτού. Το Ιερό βρίσκεται στη θέση «μικρή τούμπα» και απέχει 2,5 χιλιόμετρα από το Δημοτικό Διαμέρισμα Καλής Βρύσης και δεσπόζει σε όλη την κοιλάδα του ποταμού Αγγίτη, επάνω σε ένα πλάτωμα - φυσική θέση σημαντική και αξιόλογο πέρασμα για διάφορες εποχές, ανάμεσα στα βουνά Μενοίκιο και Φαλακρό, που βρίσκεται απέναντι, και σε μικρή απόσταση από το Σπήλαιο των Πηγών του ποταμού Αγγίτη.

Το κτίριο ωραίας τοιχοδομίας, είναι μοναδικό δείγμα κτίσματος ιστορικών χρόνων για το Νομό Δράμας. Μια πρώτη προσπάθεια χρονολόγησης που στηρίζεται σε ευρήματα μας οδηγεί στα τέλη του 4ου αιώνα με αρχές του 300 π.Χ. Αποκαλύφθηκε ένα παχύ στρώμα καταστροφής από φωτιά και θραύσματα αγγείων καθώς και νομίσματα μαζί με κομμάτια από πλιθιά και καμένα ξύλα, τα οποία μαρτυρούν το βίαιο πέρασμα της φωτιάς που προκάλεσε μεγάλες καταστροφές. Στην ίδια περιοχή βρέθηκε μαρμάρινη προτομή του θεού Διόνυσου ρωμαϊκών χρόνων.

Η σπουδαιότητα του ναού και η δυνατότητα προσέλκυσης επισκεπτών οι οποίοι θα μπορέσουν από κοντά να θαυμάσουν το μεγαλοπρεπή ιερό του Διόνυσου επέβαλε την πραγματοποίηση μιας σειράς έργων και ενεργειών όπως: προσεκτική ανασκαφή η οποία έγινε από ομάδες ειδικευμένων αρχαιολόγων και η οποία ανάδειξε πλήρως το ιερό του Διονύσου, περίφραξη του χώρου του ιερού προς αποφυγή καταστροφών και κλοπών, κατασκευή στεγάστρου η οποία συμβάλει στην προστασία τόσο του ιερού όσο και των επισκεπτών από δυσμενή καιρικά φαινόμενα, απαλλοτρίωση των γύρω αγροτεμαχίων και δημιουργία χώρων στάθμευσης καθώς και ασφαλτόστρωση του δρόμου από το Δημοτικό Διαμέρισμα Καλής Βρύσης προς το ιερό.

Φίλιπποι: Μόλις 19 χιλ. από την Δράμα "ζωντανεύει" η ιστορία των Φιλίππων. Μεγάλο και σπουδαίο κέντρο λόγω της εύφορης γης και των μεταλλείων χρυσού. Στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία οι Φίλιπποι αποκτούν ιδιαίτερη εμπορική σημασία λόγω της Εγνατίας Οδού που συνδέει το Δυρράχιο με το Βυζάντιο.
Οι Φίλιπποι ήταν η πρώτη Ευρωπαϊκή πόλη όπου κηρύχτηκε για πρώτη φορά ο Χριστιανικός λόγος από τον Απόστολο Παύλο.

Ρωμαϊκά ερείπια: Οι περίφημες παλαιοχριστιανικές Βασιλικές. Το Βυζαντινό Οκτάγωνο των Φιλίππων. Η Ρωμαϊκή αγορά, τα λουτρά, η παλαίστρα, η φυλακή του Αποστόλου Παύλου. Το βαπτιστήριο της Λύδιας. Της πρώτης Ευρωπαίας Χριστιανής. Υπολείμματα ρωμαϊκών και βυζαντινών τειχών.
Στο αρχαίο θέατρο 8.000 θέσεων, κτίσμα του Φιλίππου, ηχεί και πάλι ο αρχαίος λόγος στις παραστάσεις του Φεστιβάλ Φιλίππων-Θάσου. Στο τοπικό Μουσείο εκθέματα της περιοχής και του γειτονικού προϊστορικού οικισμού Ντικιλί Τας. Στην απλωτή πεδιάδα των Φιλίππων ακούγονται ακόμη οι κλαγγές των όπλων των Ρωμαϊκών λεγεώνων, που συγκρούονται για τη διαδοχή του Ιουλίου Καίσαρα.

Δάσος Ελατιάς: περιοχή βρίσκεται στο κεντρικό και βόρειο τμήμα του νομού και εκτείνεται κατά μήκος της ελληνοβουλγαρικής μεθορίου. Χαρακτηρίζεται από τα συμπαγή δάση που την καλύπτουν σε ποσοστό 90% και την ύπαρξη του δασικού χωριού Ελατιάς. Στη θέση «Κούτρα» και σε απόσταση 72 χλμ. από τη Δράμα υπάρχει το δασικό χωριό Ελατιάς, ιδιοκτησία της δασικής υπηρεσίας, που είναι το διοικητικό και λειτουργικό κέντρο των δασών της Ελατιάς. Αποτελείται από εντυπωσιακά πέτρινα κτίρια, τα οποία η δασική υπηρεσία χρησιμοποιεί εκτός των άλλων και για φιλοξενία επισκεπτών. Το δασικό χωριό έχει υδροδότηση, ηλεκτρικό ρεύμα και τηλεφωνικές γραμμές. Στην Ελατιά βρίσκεται το μοναδικό στη χώρα μας δάσος ερυθρελάτης, όπου το τοπίο παραπέμπει σε αντίστοιχα της μέσης και βόρειας Ευρώπης. Επίσης στην ευρύτερη περιοχή της Ελατιάς και στη θέση «Μαγούλα» υπάρχει το μοναδικό στην Ελλάδα δάσος σημύδας. Άλλα είδη δένδρων και θάμνων που απαντώνται είναι η υβρυδογενής ελάτη (προσομοιάζει με την λευκή της Ευρώπης), δασική πεύκη, κέδρα, οξιά, σημύδα, λεύκες, ιτιές, σορβιές, σφενδάμια, δρύες, φράξος, σκλήθρα, κρανιά, γαύρος, οστρυά αδριανός, κουφοξυλιά, αγριοτριανταφυλλιές, μύρτιλλα κ.ά., ενώ υπάρχει και πλήθος ποωδών φυτών. Γενικά η χλωρίδα της Ελατιάς είναι πλούσια σε είδη (πάνω από 700), με πολλά ενδημικά (τοπικά) της βαλκανικής περιοχής, καθώς και με πολλά σπάνια για τη χώρα μας. Επίσης, συναντάται ποικιλία μανιταριών με πολλά εδώδιμα (βωλίτες, κοπρίνοι, αμανίτης καίσαρος κ.ά.).
Η πανίδα της περιοχής είναι και αυτή πλούσια, με είδη όπως την καφετιά αρκούδα, αγριογούρουνο, ελάφι, ζαρκάδι, λαγό, λύκο, αγριόγατο, φάσσα, αετούς, γεράκια, δρυοκολάπτες κ.ά.

Δάσος Φρακτού: Βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο του νομού Δράμας, κάτω από την ψηλότερη κορυφή της Κεντρικής Ροδόπης στα 1.953 μ. Χαρακτηριστικό του αποτελεί η ύπαρξη του Παρθένου Δάσους που είναι το μοναδικό της χώρας και θεωρείται το σπουδαιότερο στο είδος του στην Ευρώπη. Καταγράφηκε ως παρθένο (έκταση 11.000 στρέμ.) το 1979 και αμέσως το 1980 κηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο της φύσης, λόγω της μεγάλης φυτογεωγραφικής, οικολογικής και ιστορικής του αξίας. Από τότε μέχρι σήμερα βρίσκεται σε καθεστώς απόλυτης προστασίας, αφού δεν επιτρέπεται καμιά ανθρώπινη δραστηριότητα παρά μόνο η επιστημονική έρευνα. Είναι παρθένο, γιατί η εξέλιξή του ακολούθησε τους κανόνες της φύσης και δε διαταράχθηκε από τον άνθρωπο εδώ και τουλάχιστον 500 χρόνια. Βέβαια με την λέξη παρθένο δεν εννοούμε ότι δεν υπήρξε καμία ανθρώπινη παρουσία και δραστηριότητα, αλλά ότι οι μέχρι τώρα ήπιες ανθρώπινες επιδράσεις δεν επηρέασαν το χαρακτήρα του αδιατάρακτου δασικού οικοσυστήματος.

Χιονοδρομικό Κέντρο Φαλακρό

Το χιονοδρομικό κέντρο Φαλακρό βρίσκεται βορειοδυτικά του Νομού Δράμας σε απόσταση 46 χιλιομέτρων από την πόλη της Δράμας. Καλύπτει μια συνολική έκταση 600 τετραγωνικών χλμ. ενώ οι εγκαταστάσεις του χιονοδρομικού κέντρου βρίσκονται στο οροπέδιο του Αγίου Πνεύματος σε υψόμετρο 1.720 μ. Λειτουργεί από τον Δεκέμβριο μέχρι τον Μάρτιο - Απρίλιο τα σαββατοκύριακα και καθημερινά την περίοδο των διακοπών των Χριστουγέννων και του νέου έτους. Πρόκειται για το βορειότερο χιονοδρομικό κέντρο της χώρας, που αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι κλιματολογικές συνθήκες, το υψόμετρο και η γεωμορφολογία, ευνοούν ώστε το χιονοδρομικό κέντρο να έχει την μακρύτερη χιονοδρομική περίοδο στην Ελλάδα.

Το όρος φαλακρό το οποίο είναι άδενδρο στις κορυφές του συνέπεια του ονόματος του είναι ένα τεράστιο βραχώδες αμφιθέατρο με υψηλότερη κορυφή αυτή του προφήτη Ηλία, στα 2.232 μ.

Στο χιονοδρομικό Κέντρο λειτουργούν:

• Σχολές σκί και καταστήματα όπου μπορεί να νοικιάσει κανείς όλο τον απαραίτητο εξοπλισμό (Χιονοπέδιλα, έλκηθρα, χιονοσκούτερ κ.λ.π).
• Εστιατόριο - καφετερία συνολικής χωρητικότητας 250 ατόμων.
• Ξενώνας με δυνατότητα φιλοξενίας 80 ατόμων. Βρίσκεται στην κεντρική θέση του οροπεδίου του Αγίου Πνεύματος στα 1720 μ. Διαθέτει εστιατόριο και καφετέρια συνολικής χωρητικότητας περίπου 250 ατόμων ενώ στα έντεκα δωμάτια του ξενώνα μπορούν να φιλοξενηθούν 80 άτομα.
• LIFT (αναβατήρες): Σήμερα στο χιονοδρομικό Κέντρο Φαλακρού με την ολοκλήρωση της πρώτης φάσης του επενδυτικού προγράμματος λειτουργούν συνολικά οκτώ αναβατήρες ενώ για την περίοδο 2.002-2.003 θα λειτουργήσει μεταξύ άλλων και ο τετραθέσιος εναέριος αναβατήρας (καρέκλα) διαδρομής 1.400μ. που θα εξυπηρετεί 2.000 άτομα/ώρα. Επίσης λειτουργούν 3 baby lift με διαδρομές από 120 - 200 μ. ιδανικές για παιδιά και αρχάριους.

Ο επισκέπτης έχει μια μοναδική ευκαιρία να επισκεφθεί το παραδοσιακό χωρίο του Βώλακα, το Νευροκόπι, το μοναδικό σπήλαιο του Μααρά στην Προσοτσάνη και το φαράγγι των Πύργων.Oι τολμηροί μπορούν να δοκιμάσουν τις αντοχές τους σε ειδικά αναρριχητικά πεδία.

Oρειβασία

Τα βουνά της Δράμας, εκτός από υπαίθρια αναψυχή και περιήγηση που προσφέρουν στο φυσιολάτρη και οδοιπόρο, παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον και για το φανατικό ορειβάτη. Πολύωρες αναβάσεις μπορούμε να κάνουμε στο Φαλακρό, και ιδιαίτερα στο ανατολικό και νότιο τμήμα του. H ανάβαση στην υψηλότερη κορυφή, τον "Προφήτη Ηλία" (2232 μ.), μπορεί να έχει αφετηρία το οροπέδιο του Αγίου Πνεύματος όπου βρίσκεται το χιονοδρομικό κέντρο (1720 μ.). Ακολουθώντας νότια κατεύθυνση φθάνουμε χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα, σε 1 ώρα περίπου, στην κορυφή "Καρτάλκα" (2035 μ.). Η θέα είναι καταπληκτική προς τις απόκρημνες νότιες πλαγιές του Φαλακρού και την άγρια χαράδρα της "Νακεβίσας". Από εκεί, ακολουθώντας την κορυφογραμμή, σε 35 λεπτά περίπου συναντούμε το εντυπωσιακό βάραθρο της "Χιονότρυπας". Μετά από 40 λεπτά ανάβασης φθάνουμε στην κορυφή.

Εδώ μπορούμε να φθάσουμε επίσης έχοντας ως αφετηρία το χωριό Πύργοι. Διασχίζοντας την εντυπωσιακή χαράδρα της "Σουσίτσας" και την κοιλάδα της "Σίτνας", ανεβαίνουμε στις κορυφές "Οξιά" (1819 μ.) και "Ψευτοδόντι" (2060 μ.). Ακολουθώντας ένα εντυπωσιακά όμορφο μονοπάτι φθάνουμε μετά από 6 ώρες συνολικής πορείας στην κορυφή.

Μια άλλη διαδρομή προς το νοτιοδυτικό τμήμα του Φαλακρού (υψηλότερη κορυφή "Άγιος Παύλος" 1769 μ.) έχει ως αφετηρία το Γρανίτη. Είναι πράγματι αλπικό το θέαμα και αξίζει κανείς να διαθέσει 3 ώρες για να χαρεί τη μαγευτική φύση από ψηλά.

Το ορειβατικό ενδιαφέρον όμως συνεχίζεται στο όρος Όρβηλος, βορειοδυτικά του νομού Δράμας. Αποτελώντας τη νότια προέκταση του μεγάλου ορεινού συγκροτήματος Πιρίν της Βουλγαρίας, διαθέτει ψηλές κορυφές που προσφέρονται για θερινές και χειμερινές αναβάσεις. Η ανάβαση στην κορυφή "Τσολιάς" (2172 μ.) ξεκινάει από την εκκλησία του Ακρινού (7 χλμ. από το χωριό Κατάφυτο) και είναι διάρκειας 4 ωρών. Ο Όρβηλος διατηρεί το χειμώνα πολύ χιόνι, κατάλληλο για ορειβατικό σκι. Οι όμορφες ορθοπλαγιές του είναι ιδανικές για αναρρίχηση βράχου και πάγου.

Το Μενοίκιο όρος, στα δυτικά του νομού Δράμας, μάς προσφέρει μια ακόμη διαδρομή. Ξεκινώντας από το χωριό Μικρόπολη ακολουθούμε το παραδοσιακό λιθόστρωτο μονοπάτι και σε 1 ώρα και 30 λεπτά βρισκόμαστε στο καταφύγιο του ορειβατικού συλλόγου Μικρόπολης στη θέση "Καστανόδασος". Από εδώ συνεχίζουμε τη διαδρομή μας μέχρι το οροπέδιο της Καλλίπολης, ενώ σε 1 ώρα και 30 λεπτά φθάνουμε στην κορυφή "Μαυρομάτα" στα 1963 μ.

Σε όλες τις περιπτώσεις πρέπει να προβλέψουμε ένα μικρό σακίδιο με τα απαραίτητα τρόφιμα ορεινής πεζοπορίας (ξηροί καρποί, ελαφρύ γεύμα), ένα καλό αδιάβροχο και οπωσδήποτε νερό.

Αναρρίχηση

Για τους λάτρες της περιπέτειας και του υψηλού κινδύνου το Φαλακρό αποτελεί ένα από τα συναρπαστικότερα αναρριχητικά πεδία του ελλαδικού χώρου. Τα πεδία αυτά σχηματίζονται από τις ορθοπλαγιές που περικλείονται στις κορυφές (από δυτικά προς ανατολικά) "Καρτάλκα", κορυφή του "Φαραγγιού", "Χιονότρυπα", "Προφήτης Ηλίας", "Ψευτοδόντι", "Βάρδενα" και "Σίτνα", δημιουργώντας ένα πέταλο τριών χιλιομέτρων. Προσφέρουν πολλές δυνατότητες για μεγάλες και δύσκολες μικτές διαδρομές ή ατελείωτα λούκια.

Για να επισκεφθούμε τα αναρριχητικά πεδία θα ξεκινήσουμε από το χωριό Πύργοι ή από το χιονοδρομικό κέντρο του Φαλακρού. Οι ορειβατικοί σύλλογοι Προσοτσάνης και Δράμας θα μας βοηθήσουν με ειδικές πληροφορίες.

Αεραθλητισμός

Η περιοχή της Δράμας προσφέρει σημαντικές φυσικές πίστες, όπως αυτές του Φαλακρού, του Μενοικίου και των βουνών της Λεκάνης, για την άσκηση του αλεξίπτωτου πλαγιάς και του αιωροπτέρου. Ο αθλητής μπορεί να χρησιμοποιήσει την πίστα απογείωσης στην περιοχή Πύργων - Πετρούσας σε υψόμετρο 1200 μ. με προσανατολισμό νοτιοανατολικό, νότιο, νοτιοδυτικό. Η διαδρομή των 3 χλμ. από τον οικισμό των Πύργων μέχρι την πίστα απογείωσης είναι βατός χωματόδρομος. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιήσει την πίστα απογείωσης του Κορύλοβου σε υψόμετρο 650 μ. με προσανατολισμό νοτιοανατολικό, νότιο, νοτιοδυτικό. Εδώ θα φθάσει από το κέντρο της πόλης μετά από μία πεντάλεπτη διαδρομή. Η πεδιάδα της Δράμας αποτελεί ιδανικό τόπο για προσγειώσεις.

Θρησκευτικός τουρισμός

Στην πόλη και στους οικισμούς του βόρειου κυρίως τμήματος του νομού, σε δασώδεις εκτάσεις αλλά και σε πλαγιές και απόκρημνες κορυφές των ορεινών όγκων της περιοχής, μοναστήρια και εκκλησιές μαρτυρούν το βαθύτατο θρησκευτικό σεβασμό των κατοίκων. Μνημεία του βυζαντινού κόσμου και άλλα, τα περισσότερα, των οθωμανικών χρόνων μεταφέρουν μνήμες της διαδρομής του ελληνισμού και της ορθοδοξίας στην ταραγμένη αυτήν περιοχή. Από τους βυζαντινούς χρόνους σώζονται στην πόλη η βυζαντινή εκκλησία της Αγίας Σοφίας του 10ου αι., που μετατράπηκε σε τέμενος την περίοδο της τουρκοκρατίας, και το εκκλησάκι των Ταξιαρχών από την εποχή των Παλαιολόγων, σε ρυθμό μονόχωρης βασιλικής, που βρισκόταν σε επαφή με το βυζαντινό τείχος, καθιστώντας πιθανόν τους Ταξιάρχες φύλακες της Δράμας. Το σημαντικότερο μοναστήρι της εποχής στην περιοχή είναι αναμφίβολα, μέχρι σήμερα, εκείνο της Εικοσιφοίνισσας, σε υψόμετρο 753 μ., σε μια καλά προστατευμένη πλαγιά του Παγγαίου.

Σύμφωνα με τη θρησκευτική παράδοση, πρωτοχτίστηκε τον 5ο αι. με κτήτορα τον άγιο Γερμανό ή κατά μία άλλη εκδοχή αυτό έγινε στα τέλη του 8ου αι.. Στις παραδόσεις της μονής, αναφέρεται πως η Παναγία χάρισε στον Γερμανό την αχειροποίητη θαυματουργή εικόνα της, μέσα σε εξαίσιο, «φοινικούν», φως. Για αυτό και η μονή αφιερώθηκε στην Παναγία και φέρει την ονομασία «Εικοσιφοίνισσα». Χιλιάδες προσκυνητές καταφθάνουν κάθε χρόνο στο μοναστήρι του Παγγαίου για χάρη της θαυματουργής εικόνας. Οι μεταβυζαντινές εκκλησίες του νομού διακρίνονται από μορφολογική και κατασκευαστική λιτότητα. Τέτοιες είναι οι Ταξιάρχες στο Ακρινό (περ.1860), ο Άγιος Δημήτριος στο Νευροκόπι (μετά το 1866), η Κοίμησης της Θεοτόκου στο Λιβαδάκι (τέλη 19ου αι).