Γραφικές παραλίες στους μικρούς κόλπους της Θεσπρωτίας ^Κύριο

Παρόλο που μεγάλο μέρος των ακτών είναι απότομες, πολλοί μικροί κόλποι εναλλάσσονται με μεγαλύτερους, αποτελώντας το προγεφύρωμα της Ελλάδας προς την Ιταλία.Στα παράλια και στη χαμηλή ζώνη του εσωτερικού το κλίμα είναι μεσογειακό, με ήπιους χειμώνες και θερμά καλοκαίρια, ενώ στην ημιορεινή και ορεινή ενδοχώρα το κλίμα γίνεται ηπειρωτικό. Η Θεσπρωτία ανήκει στη ζώνη της μεσογειακής χλωρίδας, με εξαίρεση τα υψηλότερα βουνά, όπου επικρατεί βλάστηση της Κεντρικής Ευρώπης.

Η οικονομία της περιοχής βασίζεται, κατά κύριο λόγο, στην αγροτική παραγωγή. Στις πεδινές εκτάσεις στις εκβολές του Καλαμά και του Αχέροντα καλλιεργούνται εσπεριδοειδή, καλαμπόκι, τριφύλλι, ρύζι και ακτινίδια. Από τα πλούσια σε. νερά ποτάμια της Θεσπρωτίας, Καλαμά και Αχέροντα, αρδεύεται το σύνολο σχεδόν των παραποτάμιων πεδινών εκτάσεων. Στα παράλια και στις χαμηλές κοιλάδες της ενδοχώρας ευδοκιμεί η ελιά.

Στα παραποτάμια λιβάδια και στα ορεινά βοσκοτόπια αναπτύσσεται η κτηνοτροφία των αιγοπροβάτων και των βοοειδών, γνωστών ήδη από την αρχαία φιλολογική παράδοση. Υπάρχουν επίσης αξιόλογες βιοτεχνίες και ελάχιστες μικρού μεγέθους βιομηχανίες, ενώ μεγάλη ανάπτυξη παρουσιάζουν τα τελευταία χρόνια ο τουρισμός, το εμπόριο και οι μεταφορές απασχολώντας το 1/3 του ενεργού πληθυσμού του νομού.

Η Ηγουμενίτσα αποτελεί ιδιαίτερα σημαντική θαλάσσια πύλη εισόδου στην ελληνική επικράτεια. Η προνομιακή αυτή θέση της θα αναβαθμιστεί με την ολοκλήρωση της επέκτασης του λιμανιού της και τη λειτουργία της Εγνατίας Οδού, αναδεικνύοντας την πρωτεύουσα της Θεσπρωτίας σε ένα από τα κυριότερα διαμετακομιστικά κέντρα της ενιαίας Ευρώπης.

Αξιοθέατα

Κασνέτσι: Βόρεια του χωριού Μύλοι, βορειοδυτικά των Φιλιατών, δεξιά του δρόμου Φιλιατών-Σαγιάδας, επάνω σε κωνικό λόφο βρίσκεται το μικρό κάστρο, του οποίου η παλαιότερη φάση μπορεί να χρονολογηθεί στη ρωμαϊκή περίοδο.

Ταφικό ηρώο: Στη θέση Μάρμαρα στον κάμπο Ζερβοχωρίου (τ. Δραγουμή), μερικές εκατοντάδες μέτρα από τον ποταμό Κωκυτό, αποκαλύφθηκε τετράγωνο κτήριο διαστάσεων 15,36χ15,47μ. με πρόσοψη προς ΒΑ, χτισμένο με λαξευμένους γωνιόλιθους μεγάλων διαστάσεων, που, όπως έδειξε η αρχαιολογική έρευνα, πρόκειται για ταφικό ηρώο.

Πολυνέρι: Στις ανατολικές πλαγιές του βουνού "Βραχωνάς'" βρίσκεται αρχαίος οικισμός που ελέγχει την πεδιάδα της Πλαταριάς.

Ραβενή: Στη δεξιά όχθη του Καλαμά, 7 χλμ. δυτικά της Βροσίνας, στην κορυφή λόφου νότια από το σύγχρονο ομώνυμο χωριό, βρίσκεται ο αρχαίος οικισμός, τον οποίο ο Hammond ταύτισε με τη Φανοτή, χωρίς όμως αυτό να γίνει αποδεκτό.

Φανοτή: Σύμφωνα με το Σ. Δάκαρη, η -αναφερόμενη από τον Πολύβιο και το ρωμαίο Τίτο Λίβιο (Titυs Liviuς) πρωτεύουσα των Φανοτέων πρέπει να ταυτιστεί με τον οικισμό της Ντόλιανης του δήμου Παραποτάμου, πάνω σε μεμονωμένο λόφο στη βόρεια όχθη του Καλαμά.

Δυμόκαστρο: Τειχισμένος παράλιος οικισμός, σε ασβεστολιθική πλαγιά που καταλήγει στο Ιόνιο στο νότιο άκρο της παραλίας Καραβοστάσι, δυτικά του χωριού Πέρδικα. Έχει ταυτιστεί με την αρχαία Ελίνα που αναφέρεται σε μολύβδινη επιγραφή από τη Δωδώνη.

Πύργος Λυγιάς: Βόρεια του κόλπου της Ηγουμενίτσας βρίσκεται η χερσόνησος της Λυγιάς ή Λυγαριάς με τα τρία κάστρα της και στο κέντρο του αποστραγγισθέντος βάλτου το κάστρο του Πύργου Λυγιάς ή Ραγίου.

Γιτάνη: Πολιτικό κέντρο των Θεσπρωτών και δεύτερη, κατά σειρά αρχαιότητας, πρωτεύουσα της Θεσπρωτίας.

Ελέα: Έχει ταυτιστεί με τα ερείπια αρχαίου οικισμού νότια της Παραμυθιάς, ανατολικά της Χρυσαυγής. Πρόκειται για το σημαντικότερο οικισμό στην Ελεάτιδα, την περιοχή δηλαδή μεταξύ Νεκρομαντείου και Παραμυθιάς, όπου κατοικούσε το φύλο των Ελεατών Θεσπρωτών.

Οσδίνα: Στη βραχώδη ράχη Παλιοχώρα, σε φυσικά οχυρή θέση στην ανατολική όχθη του Καλαμά, κάτω από το χωριό Πέντε Εκκλησιές, στην έξοδο του ποταμού από το στενό φαράγγι στην εύφορη κοιλάδα, αιώνες αργότερα από την εγκατάλειψη του ελληνιστικού οικισμού, από τον οποίο μικρά μόνο τμήματα της πολυγωνικής οχύρωσής του διατηρούνται, ιδρύθηκε η βυζαντινή Οσδίνα ή Ουζντίνα.

Παραμυθιά: Η επίκαιρη θέση της, ο αποκαλυφθείς στην περιοχή κιβωτιόσχημος τάφος της Υστεροελλαδικής Περιόδου καθώς και τα προερχόμενα από την περιοχή κινητά ευρήματα συνηγορούν στην ύπαρξη του, μοναδικού ίσως εντός των ορίων του νομού Θεσπρωτίας, οικισμού της 2ης π.Χ. χιλιετίας (εποχή Χαλκού) στην περιοχή της σύγχρονης Παραμυθιάς.

Παλαιά Ευροία: Η γνωστή από τη φιλολογική παράδοση πόλη της (Παλαιάς) Ευροίας τοποθετείται στη θέση του σημερινού χωριού Γλυκή, στη δυτική όχθη του ποταμού Αχέροντα, παρόλο που είναι σχεδόν ανύπαρκτες αρχαιολογικές μαρτυρίες, οι οποίες να πιστοποιούν την ύπαρξη ενός εκτεταμένου παλαιοχριστιανικού οικισμού.

Φωτική: Η ρωμαϊκή αποικία της Φωτικής (1ος π.Χ. αι.) έχει ταυτιστεί με τα ερείπια στη θέση "Λιμπόνι", ΒΑ της Παραμυθιάς. Τα αρχαιολογικά ευρήματα δεν επαρκούν για την ακριβή οριοθέτηση της πόλης στις διάφορες φάσεις του μακραίωνου βίου της.

Φύση

Δέλτα Καλαμά: Ο ποταμός Καλαμάς δημιούργησε στο σημείο των εκβολών του στο Ιόνιο, στη διάρκεια της μακραίωνη ς πορείας μέσα από τη Θεσπρωτία, το δέλτα, που ορίζεται περίπου από το τρίγωνο Ηγουμενίτσα - Ράγιο – Σαγιάδα.

Φαράγγι Αχέροντα: Ξεκινώντας από τη Γλυκή μπορούμε να πορευτούμε στο ποτάμι των θρύλων, στο φαράγγι και στις πηγές του Αχέροντα. Ο χωματόδρομος που ξεκινάει μέσα από τη Γλυκή, οδηγεί κατά μήκος του ποταμού μέσα σε ένα δάσος από πλατάνια. Εγκαταλείποντας στο σημείο αυτό το αυτοκίνητο μπορεί κανείς να συνεχίσει με τα πόδια στο μονοπάτι μέχρι τις πηγές του ποταμού.

Μουργκάνα: Ξεκινώντας από το χωριό Βαβούρι, στις απότομες πλαγίες της Μουργκάνας, μπορεί κανείς να φτάσει ύστερα από ανηφορική διαδρομή στην ψηλότερη κορυφή του βουνού στα 1806 μ. Η θέα προς τη μεριά της Θεσπρωτίας είναι φανταστική.

Νερόμυλοι: Παρά τις "ήσυχες" εκβολές τους οι ποταμοί Καλαμάς και Αχέροντας είναι ορμητικοί: η ορμή αυτή των νερών των δύο ποταμών και των παραποτάμων τους αποτέλεσε την κινητήρια δύναμη για μια σειρά νερόμυλων, τα ερείπια των οποίων αντικρίζει κανείς στις όχθες τους, ενώ κάποιοι από αυτούς βρίσκονται σε λειτουργία μέχρι τις μέρες μας. Ο πιο σπουδαίος, που βρίσκεται στο ρέμα του "Ντάλα" στο Σούλι, έχει ανακατασκευαστεί. Ο νερόμυλος στο ρέμα του "Δάφνη" αλέθει ακόμα το καλαμπόκι των κατοίκων της περιοχής, ενώ ακριβώς από κάτω του λειτουργεί η νεροτριβή.

Γκορίλας: Με 1658 μ. υψόμετρο ο Γκορίλας είναι το δεύτερο πιο ψηλό βουνό της Θεσπρωτίας. Μπορεί κανείς να τον επισκεφτεί από την πλευρά της Παραμυθιάς, αλλά και από την Αγ. Κυριακή.

Το καλντερίμι του Λάγγαρη: Ανηφορίζοντας από τη Δάφνη (γνωστή σαν "Τζούμα") το δρόμο που οδηγεί στο Κοκκινολιθάρι, στον επαρχιακό δρόμο Φιλιατών - Κεραμίτσας, συναντάει κανείς στα δεξιά του το παλιό λιθόστρωτο καλντερίμι. Κατασκευάστηκε για να συνδέσει τα Γιάννενα με το λιμάνι της Σαγιάδας. Το λιθόστρωτο ελίσσεται στις απότομες πλαγιές του όρους Λάγγαρη, πάνω από το ρέμα της Ποταμιάς.

Φαράγγι Καλαμά: Υπάρχει ένα φαράγγι ξεχασμένο από το χρόνο, που το διασχίζει ο Καλαμάς, ένα ποτάμι θρύλος. Στην αρχή και στο τέλος του, στέκουν φύλακες οι ακροπόλεις της Οσδίνας και της Ραβενής. Μπορεί κανείς να επισκεφτεί το φαράγγι από πολλές μεριές, ξεκινώντας από την Ηγουμενίτσα, τα Γιάννενα ή τους Φιλιάτες.

Παραλίες

Στην περιοχή του χωριού Πέρδικα συναντά ο επισκέπτης τις παραλίες Αγία Παρασκευή, Σταυρολιμένας, Σκάλωμα, Καραβοστάσο και Μέγα Ντράφι. Στα Σύβοτα, βρίσκει την Μέγα Άμμος, την Μπέλλα Βράκα, την Μπακόλα, την Ζάβια, την Πισίνα, την Ζέρη, τον Κόκκινο Βράχο, το Γαλλικό Μόλο, το Ναυτίλο και το Καλάμι. Στην Ηγουμενίτσα υπάρχει το Δρέπανο, και στην Σαγιάδα το Στροβίλι και το Κεραμίδι.